Lao động và việc làm. Chất lượng cuộc sống

BÀI 4. LAO ĐỘNG VÀ VIỆC LÀM. CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG

A. KIẾN THỨC CƠ BẢN.

I. Nguồn lao động và sử dụng lao động.

1. Nguồn lao động.

            - Nguồn lao động nước ta dồi dào và tăng nhanh, mỗi năm tăng thêm hơn 1 triệu lao động.

            - Đặc điểm nguồn lao động:

            + Thế mạnh: Có nhiều kinh nghiệm trong sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, thủ công nghiệp.

            + Hạn chế: Lao động nước ta còn hạn chế về thể lực và trình độ chuyên môn.

            => Để nâng cao chất lượng lao động cần thực hiện việc phân bố lại lao động, nâng cao mặt bằng dân trí, chú trọng công tác hướng nghiệp đào tạo nghề.

2. Sử dụng lao động.

            - Số lao động có việc làm tăng lên.

            - Cơ cấu sử dụng lao động trong các ngành kinh tế đang thay đổi theo hướng tích cực:

            + Tỉ trọng lao động trong khu vực công nghiệp - xây dựng và dịch vụ tăng.

            + Tỉ trọng lao động trong khu vực nông- lâm- ngư nghiệp giảm

            => Sự thay đổi này phù hợp với yêu cầu của công nghiệp hoá đất nước hiện nay.

II. Vấn đề việc làm:

               Nguồn lao động dồi dào trong điều kiện nền kinh tế chưa phát triển đã tạo ra sức ép rất lớn đối với vấn đề giải quyết việc làm.

            -  Khu vực nông thôn: thiếu việc làm

            => Nguyên nhân: do tính mùa vụ của sản xuất nông nghiệp và sự phát triển ngành nghề ở nông thôn hạn chế.

            -  Khu vực thành thị: tỉ lệ thất nghiệp tương đối cao.

III. Chất lượng cuộc sống:

            - Chất lượng cuộc sống của nhân dân ta đang được cải thiện:

            + Tỉ lệ người lớn biết chữ cao (90,3%).

            + Thu nhập bình quân đầu người tăng.

            + Các dịch vụ xã hội ngày càng tốt.

            + Tỉ lệ tử vong, suy dinh dưỡng ở trẻ em giảm.

            + Nhiều dịch bệnh bị đẩy lùi.

            - Hạn chế: chất lượng cuộc sống chênh lệch giữa các vùng, giữa thành thị và nông thôn, giữa các tầng lớp dân cư.

B. BÀI TẬP.

Câu hỏi 1 trang 17 sgk Địa lí 9:

Tại sao giải quyết việc làm đang là vấn đề xã hội gay gắt ở nước ta?

Trả lời:

Giải quyết việc làm đang là vấn đề xã hội gay gắt ở nước ta vì:

- Nước ta có dân số đông (79,7 triệu người_2002) , cơ cấu dân số trẻ nên nguồn lao động dồi dào.

- Trong điều kiện nền kinh tế chưa phát triển.

=> Gây sức ép lớn đối với vấn đề giải quyết việc làm ở nước ta

Câu hỏi 2 trang 17 sgk Địa lí 9:

          Chúng ta đã đạt được những thành tựu gì trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống người dân?

Trả lời:

            Những thành tựu đạt được trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống người dân:

            - Tỉ lệ người lớn biết chữ đạt 90,3% (năm 1999).

            - Mức thu nhập bình quân trên đầu người gia tăng.

            - Người dân được hưởng các dịch vụ xã hội ngày càng tốt hơn.

            - Tuổi thọ trung bình tăng lên: năm 1999 tuổi thọ trung bình của nam là 67,4 và nữ là 74.

            - Tỉ lệ tử vong, suy dinh dưỡng của trẻ em ngày càng giảm, nhiều dịch bệnh đẩy lùi.

Câu hỏi 3 trang 17 sgk Địa lí 9:

           Dựa vào bảng số liệu dưới đây, nêu nhận xét về sự thay đổi trong sử dụng lao động theo các thành phần kinh tế ở nước ta và ý nghĩa của sự thay đổi đó?

Trả lời:

Bảng 4.1. Cơ cấu sử dụng lao động theo thành phần kinh tế (%).

            * Nhận xét:

            Cơ cấu sử dụng lao động ở các thành phần kinh tế (giai đoạn 1985 – 200 2) có sự thay đổi theo hướng: giảm tỉ trọng lao động khu vực nhà nước, tăng tỉ lao động ở các khu vực kinh tế khác.

            - Khu vực nhà nước giảm từ 15% (1985) xuống còn 9,6% (2002), giảm 5,4%.

            - Các khu vực kinh tế khác tăng tỉ trọng từ 85% (1985) lên 90,4% (2002), tăng 5,4%.

            * Ý nghĩa:

            - Cơ cấu sử dụng lao động ở các thành phần kinh tế có sự thay đổi theo hướng tích cực.

            - Phản ánh sự phát triển của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế ở nước ta, đa dạng hóa các thành phần kinh tế và mở rộng hợp tác, thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước.